Er is steeds meer en overtuigend wetenschappelijk bewijs dat de bron van depressie begint bij een overactief immuunsysteem, veroorzaakt door een diversiteit aan factoren. Naast psychologische factoren als persoonsgebonden factoren (waaronder persoonlijkheidskenmerken), omgevingsfactoren (als armoede of gebrek aan sociale steun) en ingrijpende levensgebeurtenissen, is inmiddels duidelijk dat chronische laaggradige ontsteking een centrale rol speelt bij het ontstaan van een depressie.
Laaggradige ontsteking
Een chronische laaggradige ontsteking verwijst naar een constante activatie van het immuunsysteem die jaren voort kan duren en door een veelheid aan factoren veroorzaakt kan worden. Denk hierbij aan tekorten in voedingsstoffen, weinig sociale steun, stress, gebrek aan beweging, zonlicht (vitamine D3), goede nachtrust et cetera.Waar een ontsteking met zwelling en roodheid een natuurlijke én wenselijke reactie van het lichaam is bij verwonding of infectie, is een laaggradige ontsteking een sluipmoordenaar die weliswaar zorgt voor overleving op korte termijn (je kunt met een verhoogd cortisol de stress ‘handelen’), maar die op lange termijn zijn tol zal eisen. Chronische laaggradige ontsteking staat hiermee aan de basis van de meeste chronische ziekten en daarmee ook van depressie.
Immuunsysteem
Wanneer het immuunsysteem actief wordt, geeft het zogenaamde pro-inflammatoire cytokinen als IL-6, TNF-alpha en interferon gamma af met als doel indringers (virussen, bacteriën et cetera) te bestrijden. Een volkomen gezonde reactie dus. Om het immuunsysteem aanhoudend te activeren zijn er altijd twee factoren nodig: het antigeen én de werkelijke activator van het immuunsysteem. Zo ontstaat het dat een pro-inflammatoire reactie aanhoudt als gevolg van bijvoorbeeld overgewicht, weinig beweging, verkeerde voeding (weinig groenten, teveel suikers), (sociale) stress, trauma, een ongezonde darmflora of slaapproblemen met chronische activatie van het immuunsysteem als gevolg. Dit is precies wat er speelt bij depressie.
Wetenschappelijk onderzoek depressie en inflammatie
Er is veel en recent onderzoek dat aantoont dat mensen die depressief zijn wel tot 50% meer ontstekingsstoffen in hun bloed hebben dan mensen zonder depressie (Soledad Cepeda, Stang, & R., 2016). Een uitgebreid overzicht van actuele literatuur en onderzoek is te vinden in de meta-analyse door Kiecolt-Glaser, Derry en Fagundus (2015) die in hun artikel ‘Inflammation: Depression Fans the Flames and Feasts on the Heat’ maar liefst 200 bronnen aandragen. Verhoogde ontstekingswaarden in het bloed blijken zelfs het risico op depressie te kunnen voorspéllen. Verschillende placebo-gecontroleerde studies laten zien dat verhoogde ontstekingsmarkers in het bloed samengaan met depressieve symptomen, angstgevoelens, het gevoel van anderen afgesneden te zijn en het onvermogen plezier te beleven aan bezigheden die anders wel als plezierig worden beschouwd. Een boeiend onderzoek in dit kader is het onderzoek waarbij een groep mensen geïnjecteerd werd met oftewel een zoutwateroplossing (placebo) of met pro-inflammatoire cytokinen of endotoxinen (ontstekingsmarkers geproduceerd in de darmen wanneer immuuncellen in de darmen de bacteriën aldaar aanvallen zoals bij inflammatie door het eten van bijvoorbeeld geraffineerde suikers). Mensen die geïnjecteerd waren met de cytokinen of endotoxinen kregen depressieve verschijnselen waar dit in de placebogroep totaal niet aan de orde was. Let wel, het gaat hier om mensen die gewoon gezond waren! Overigens bleek de inname van circa 2 gram eicosapentaeenzuur (EPA) per dag, een meervoudig onverzadigd vetzuur uit de omega 3 familie, een zogenaamd mediërend effect te hebben. EPA bleek de mensen in de groep geïnjecteerd met pro-inflammatoire cytokinen of endotoxinen compleet te beschermen tegen depressie. Wát een resultaat.
Slik jij het al, omega 3?
Meer over de hersenen en het immuunsysteem in een volgende post.Ik geef hierin antwoord op de vragen: Hoe hangen hersenen en immuunsysteem met elkaar samen? Hoe wordt serotonine in het lichaam gemaakt? en: Welke rol heeft serotonine?
Literatuur
Kiecolt-Glaser, K. J., Derry, H. M., & Fagundus, C. P. (2015). Inflammation: depression flams the flames and feasts on the heat. American journal of psychiatry, 172(11), 1075-1091.
Soledad Cepeda, M., Stang, P., & R., M. (2016). Depression is associated with high levels of c-reactive protein and low levels of fractional exhaled nitric oxide: Results from the 2007-2012 National Healt and Nutrition Examination Surveys. J. Clin. Psychiatry, 1666-1671.Manager.